মাশরুম চাষ করার পদ্ধতি

প্রয়োজনীয় উপকরণ

ক. মাশরুমের বীজ বা স্পন। খ. বেড বা মাদা তৈরির জন্য ধানের শুকনা খড়। গ. বেডের স্তরে ও উপরে ব্যবহারের জন্য মিলের ছাঁট তুলা/শিমুল তুলা এবং ধানের কুড়া/ছোলার বেসন। ঘ. খড় ভেজানোর জন্য ড্রাম বা মাটির বড় চাড়ি/গামলা। ঙ. বেডের তলায় ও উপরে ব্যবহারের জন্য পলিথিন কাগজ। চ. মাপ মতো বেড তৈরির জন্য একটি কাঠের তলাবিহীন বাক্স (১ মিটার ঢ৩০ সে.মি. ঢ ৩০ সে.মি. আয়তনের)।

মাশরুম উৎপাদন পদ্ধতি

বীজ প্যাকেট প্রস-তকরণ; সাদা মাইসেলিয়াম সমৃদ্ধ মাশরুমের বীজ প্যাকেটের মুখ বন্ধ থাকলে রাবার ব্যান্ড, কাগজ, তুলা ও প্লাস্টিক নেক খুলে আলাদা করে আবার প্যাকেটের মুখটি শুধু রাবার ব্যান্ড দিয়ে পেচিয়ে ভালভাবে আটকাতে হবে; তারপর কম্পোস্ট প্যাকেটের উপরের দুপাশে (বিপরীত দিকে) ব্লেড দিয়ে গোলাকার বা চোখের আকৃতি করে ৩-৪ সে.মি. পলিথিন ব্যাগ কেটে ফেলতে হবে; কাটা অংশে চা চামচ দিয়ে ১ সে.মি. গভীর করে কম্পোস্ট চেঁছে ফেলতে হবে। এ ব্যবস্থাকে মাশরুম উৎপাদনের জন্য উদ্দিপ্তকরণ বলে; কম্পোস্ট প্যাকেট গুলো এবার একটি সুবিধামত পাত্রে পরিষ্কার জলতে ৩০ মিনিট পর্যন- ডুবিয়ে রাখতে হবে; জলর পাত্র থেকে প্যাকেটগুলো উঠিয়ে পরিষ্কার স্থানে ৩০ মিনিট পর্যন- উল্টো করে রাখতে হবে যাতে প্যাকেটের বাড়তি জল ঝরে পড়ে; এখন কম্পোস্ট প্যাকেটগুলো মাশরুম চাষের জন্য প্রস্তুত হল। মাশরুম উৎপাদনের ঘরে মাচার উপর প্রয়োজন অনুযায়ী একটি ভেজা পলিথিন পেতে উক্ত কম্পোস্ট প্যাকেটগুলো মাচার উপর রাখতে হবে এবং আর একটি পলিথিন দিয়ে ঢেকে দিতে হবে। পলিথিন দিয়ে প্যাকেটগুলোকে ২-৩ দিন ঢেকে রাখতে হবে। তবে প্রতিদিন সকাল-দুপুর-বিকেল মোট ৩ বার প্যাকেটের উপরের ঢাকনা ১০ মিনিট পর্যন- সরিয়ে রাখতে হবে যেন এ সময় বাতাস চলাচল করতে পারে। তাপমাত্রা বৃদ্ধি পেলে পলিথিনের উপরে হালকাভাবে জল সপ্রে করতে হবে, অথবা ঘরের ভেতরের চারপাশে চট ভিজিয়ে রাখা যেতে পারে। মাশরুম উঠানোর পর গোড়া থেকে ১-২ সে.মি. মত কেটে বোঁটাসহ ছিদ্রযুক্ত পলিথিন ব্যাগে বাজারজাত করা ভাল। তবে বিশ্বাসযোগ্যতা ও দূষণমুক্ত রাখার জন্য পলিথিন প্যাকেটের মুখ বন্ধ করে বাজারজাত করা দরকার। সাধারণ তাপমাত্রায় মাশরুম ১২-১৫ ঘন্টা ভাল থাকে। ফ্রিজের সবজি রাখার স্থানে রাখলে ৩-৪ দিন পর্যন- ভাল থাকে। তবে এ মাশরুম রোদে শুকিয়ে অনেকদিন রাখা যায়। মাশরুম উঠানোর পর সুন্দর করে বোঁটা কেটে রোদে প্রতিদিন ৭-৮ ঘন্টা করে ৩-৪ দিন শুকিয়ে সংরক্ষণ করলে ১ বছর পর্যন- শুকনো মাশরুম ভাল থাকে।

মাশরুম চাষ পদ্ধতির আরো কিছু টিপস

>> পরিমাণমত শুকনো পরিষ্কার ধানের খড় সংগ্রহ করে জলভর্তি ড্রামের মধ্যে কিংবা মাটির বড় চাড়ির মধ্যে ভালোভাবে নেড়েচেড়ে ভিজিয়ে নিন। >> ভেজানো খড়গুলো একটা ঝুড়িতে রেখে অতিরিক্ত জল বের হতে দিন। >> এবার ভেজা খড়গুলো একটা পরিথিন কাগজের ওপর স্তূপ করে রেখে তার ওপর আরেকটি পলিথিন কাগজ দিয়ে ভালোভাবে ঢেকে ২৪ ঘণ্টা রেখে দিন। >> পরিমাণমত শিমুল তুলা কিংবা মিলের পরিত্যক্ত তুলা একটি পাত্রে ভিজিয়ে রাখুন। >> যে ঘরে বা স্থানে মাশরুম চাষ করা হবে সে জায়গা ভালোভাবে পরিষ্কার-পরিচ্ছন্ন করে মেঝেতে পলিথিন বিছিয়ে দিন। >> এক মিটার লম্বা, এক মিটার চওড়া এবং ৩০ সি.মি. উঁচু তলাবিহীন কাঠের ফরমা বা বাক্সটি পলিথিন বিছানো কাগজের ওপর রাখুন। >> এখন কাঠের ফরমার মধ্যে সমানভাবে ভিজা খড় একটু চাপ দিয়ে সাজাতে থাকুন যেন বিছানো খড়ের স্তর ৮-১০ সে.মি. পুরু বা উঁচু হয়। >> চারদিকে খড়ের স্তূপের কিনার থেকে ৫ সে.মি. ছেড়ে এক সে.মি. পুরু ও ৫ সে.মি. চওড়া করে ভিজা তুলা ঠিকমত বিছিয়ে দিন। >> বীজ ছিটানোর পর একই নিয়মে আবার ৮-১০ সে.মি. করে খড় বিছিয়ে ২য় স্তর তৈরি করে একইভাবে তুলা বিছিয়ে তাতে মাশরুম বীজ ছড়িয়ে দিন। >> এরপর একইভাবে ৩য় স্তর তৈরি হলে বেডের উপরের সব অংশে তুলা ছড়িয়ে তার ওপর মাশরুম বীজ বুনে আবার হালকাভাবে সামান্য খড় ছিটানোর পর বাক্সটি ভরে গেলে সাবধানে তুলে নিন। >> একই নিয়মে পাশাপাশি ১০ সে.মি. ফাঁকে ফাঁকে একটির পর একটি বেড প্রয়োজনমত বসাতে থাকুন। >> প্রয়োজনীয় সংখ্যক সাজানো শেষ হলে বেডগুলো পলিথিন কাগজ অথবা চট দিয়ে ঢেকে দিন।

মাশরুমের পরিচর্যা

>> মাশরুম বেডে বীজ বপনের পর থেকে গজানোর আগ পর্যন্ত তাপমাত্রা ৩৫ক্র-৪৫ক্র সে.-এর মধ্যে রাখা দরকার এবং মাশরুম গজাতে শুরু করলে তাপমাত্রা ৩০ক্র-৩৫ক্র সে.-এর মধ্যে রাখতে হবে। >> পলিথিন দ্বারা ভালোভাবে ঢেকে তাপ বাড়ানো এবং খুলে দিয়ে তাপ কমানো যায়। কাজেই অবস্থার প্রেক্ষিতে তাপ নিয়ন্ত্রণ করতে হবে। >> মাশরুম বেডকে পোকা-মাকড় ও জীব-জন্তুর উপদ্রব থেকে রক্ষা করুন। >> মাশরুম বেড সব সময় ভেজা থাকা দরকার। বেডের উপরিভাগ শুকিয়ে গেলে মাঝে মাঝে হালকাভাবে জল ছিটিয়ে আর্দ্রতা নিয়ন্ত্রণ করতে হয়।

মাশরুম সংগ্রহ

>> মাশরুম বেডে বীজ বপনের ১০-১৫ দিনের মধ্যে আলপিনের মাথার আকারে

လိုအပ်သောပစ္စည်းများ

အေ မှိုမျိုးစေ့များသို့မဟုတ်ပံ့ပိုးကူညီပါ။ ခ Mada အိပ်ရာသို့မဟုတ်ထုတ်လုပ်ရန်ခြောက်သွေ့တဲ့ဆန်ကောက်ရိုး။ C. အိပ်ရာအဆငျ့နှငျ့ / Simulator ဝါဂွမ်းနှင့်ဆန် kura / ဘင်္ဂလားဂရမ်မုန့်ညက်အပေါ်အသုံးပြုမှုအတွက်ဝါဂွမ်းစက်များကလစ်များ။ ဃ တစ်စည်တစ်ခုသို့မဟုတ်ရွှံ့ကြီးမားသောမြေနွားစားခွက် / နွားစားခွက်များအတွက်မြက်ပင်စိမ်။ အီး ကြမ်းပြင်ပေါ်မှာ polythene စက္ကူအသုံးပြုမှုနှင့်အိပ်ရာသည်။ အက်ဖ် တစ်ဦးအနက်ဆုံးသောသစ်သားသေတ္တာများ (1 မီတာအရွယ်အစား X ကို 30 စင်တီမီတာ X ကို 30 စင်တီမီတာ) ကဲ့သို့အိပ်ရာ၏အရွယ်အစား။

မှိုထုတ်လုပ်မှု

အမျိုးအနွယ်ကို packets တွေကို takarana အဆိုပြုချက်ကို; အဖြူရောင်မှို၏မျက်နှာကိုပယ်အမျိုးအနွယ်ကို packets တွေကိုရော်ဘာနှင့်သူရဲများပဲနှုတ်ဖြင့်ဆိတ်ကွယ်ရာဖြောင့်မတ် maiseliyama ရော်ဘာတပ်သားစက္ကူ, ဝါဂွမ်းနှင့်ပလပ်စတစ်ကြွယ်ဝပြီးတော့ packet ကိုကာကွယ်တားဆီးဖို့ကောင်းစွာရောနှောလိမ့်မည် တစ်လှည့်လည်သို့မဟုတ်မျက်စိပုံသဏ္ဍာန်နှင့်အတူဓါးသွား 3-4 စင်တီမီတာ၏တစ်ဖက်တစ်ချက်ပေါ်ဆွေး၏ထိပ် (ဆန့်ကျင်ဘက်အခြမ်း) မှာ packet Polythene အိတ်ခုတ်လှဲကြလိမ့်မည် အဆိုပါလက်ဖက်ရည်ဇွန်း 1 စင်တီမီတာကုန်တယ်နှင့်အတူ အဆိုပါဆွေးအတွက်နက်ရှိုင်းခြစ်ရပါမည်။ မှို၏ထုတ်လုပ်မှုများအတွက်စနစ် Uddiptakarana; အခုတော့အဆင်ပြေရှင်းလင်းပြတ်သားတဲ့ကွန်တိန်နာဆွေး jalate အတွက်ထုပ်ပိုးနေကြသည်မိနစ် 30 သို့မရောက်မှီတိုင်အောင်နှစ်ပြီးသောရပါမည်; packet ကိုပိုလျှံရေကိုချွတ်ကျရောက်နိုင်အောင် packets တွေကိုမှီတိုင်အောင်မိနစ် 30 အိုး clean up လုပ်ဖို့ Jalara inverted ရပါမည်; အဆိုပါဆွေးမှိုစိုက်ပျိုး packets တွေကိုအဘို့အဆင်သင့်ဖြစ်ပါတယ်။ အဆိုပါဆွေး၏ polythene packets တွေကိုတစ်ဦးစိုစွတ်သော platform ပေါ်တွင်အိမ်မှာမှိုထုတ်လုပ်မှု၏အဆိုအရအဆိုပါ platform ပေါ်တွင်ထားရှိမည်ရပါမည်နှင့်သူတို့တစ်တွေ polythene နဲ့ဖုံးလွှမ်းထားရမည်။ packets polythene 3 ရက်ဖြင့်ဖုံးလွှမ်းလိမ့်မည်။ သို့သော်အဖုံးရဲ့ထိပ်မှာနေ့, နံနက်, မွန်းတည်, နှင့် packet ကိုမရောက်မှီတိုင်အောင်လှည့်ပတ် 10 မိနစ်လေထုထဲတွင်ဖယ်ရှားရမည် 3 ကြိမ်စုစုပေါင်းရွှေ့နိုင်ပါတယ်။ Sapre ရေအပူချိန်အနည်းငယ် polythene အထက်အထိတိုးမြှင်ဒါမှမဟုတ်အိမ်၏အတွင်းပိုင်းပတ်ပတ်လည်အထည်စိမ်နိုင်ပါသည်။ မှိုရာသီရဲ့အစကနေ 12 စင်တီမီတာ Bomtasaha စျေးကွက်ဟာ polythene အိတ်တွင်းခုတ်ဖြတ်။ သို့သော် polythene packets တွေကိုများ၏ယုံကြည်ကိုးစားမှုကိုထိန်းသိမ်းရန်နှင့်စျေးကွက်ရန်လိုအပ်ကြောင်း၏မျက်နှာကိုချွတ်ဆေးကြောသန့်စင်ရန်။ မှိုသာမန်အပူချိန်မှာ 1215 နာရီအဘို့အကောင်းရှိပါတယ်။ သငျသညျမကုန်မှီတိုင်အောင် 3-4 နေ့ရက်ကာလအဘို့ရေခဲသေတ္တာထဲမှာဟင်းသီးဟင်းရွက်များစောင့်ရှောက်လျှင်ကောင်းလှ၏။ အဆိုပါမှိုအချိန်ကြာမြင့်စွာနေထဲမှာခြောက်သွေ့တဲ့သိမ်းဆည်းထားနိုင်ပါတယ်။ နေရောင်ထဲမှာလှပတဲ့နေ့ကပြီးနောက်ခြောက်သွေ့ထဲမှာသိမ်းထားတဲ့သည်မှန်လျှင်, အခြောက်မှိုကောင်းပါတယ် 7-8 နာရီ 3-4 ရက်အတွင်း 1 နှစ်မကုန်မှီတိုင်အောင် Pap မှိုရာသီခုတ်ဖြတ်။

ပိုပြီးအချို့သောအကြံပေးချက်များသည်မှိုစိုက်ပျိုးနည်းစနစ်များ

>> ဆန်ကောက်ရိုးခြောက်သွေ့တဲ့သန့်ရှင်းရေး jalabharti ပမာဏဗုံအတွက်စုဆောင်းသို့မဟုတ်ရွှံ့နှင့်အတူဆော့ကစားကြီးမားသောမြေနွားစားခွက်ထဲမှာကောင်းကောင်းစုပ်ယူထားသည်။ >> တောင်းထဲတွင်နေရာပိုလျှံရေစိုစွတ်စေသော kharagulo ထွက်ကြကုန်အံ့။ >> ပုံပေါ်မှာ parithina အခြား polythene စက္ကူပေါ်တွင်စိုစွတ်သောစက္ကူ kharagulo, နေ့ 4 နာရီနှင့်အတူကိုဖုံးလွှမ်း။ ဝါဂွမ်းသို့မဟုတ်ချည်စက်များ၏ Simulator >> ငွေပမာဏကိုတစ်ပန်းကန်ထဲမှာစိမ်စွန့်ပစ်။ >> အခန်းတစ်ခန်းသို့မဟုတ်မှိုစိုက်ပျိုးကြမ်းပြင်ပေါ်မှာစင်ကြယ်သော polythene ပြန့်ပွားအတွက်ကောင်းစွာအရပျ၌ဖြစ်လိမ့်မည်။ >> တဦးတည်းမီတာရှည်လျားတဦးတည်းမီတာကျယ်ပြန့်နဲ့ 30 simi အနက်ဆုံးသောသစ်သားသေတ္တာပုံစံသို့မဟုတ် polythene စက္ကူမြင့်မှတ်ချက်အပေါ်ထွက်ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။ >> အခုတော့ဟောင်းသစ်သားအညီအမျှစိုစွတ်သောမြက်ပင်ဟာကောက်ရိုးအလွှာ 8-10 စင်တီမီတာထွက် sort ဖို့အနည်းငယ်ဖိအားထုတ်ပျံ့နှံ့ရပါမည် ထူသောသို့မဟုတ်ခြီးမွှောကျနေသည်။ အစွန်းအနေဖြင့်ကောက်ရိုးတစ်ဝှမ်း 5 စင်တီမီတာတစ်ဦးကပုံ >> စင်တီမီတာမျှအထဲက အထူ 5 စင်တီမီတာ စနစ်တကျစိုစွတ်သောဝါဂွမ်းအတွက်ကျယ်ပြန့်ပြန့်နှံ့။ ထိုနည်းတူပြီးနောက်ကိုလည်းအစေ့ 8-10 စင်တီမီတာကိုလေပေါ်မှာပ >> အလားတူပင်ဝါဂွမ်းကောက်ရိုးများနှင့်ဒုတိယအလွှာပျံ့နှံ့ခြင်းနှင့်မှိုပျံ့နှံ့ခြင်းနှင့်မျိုးစေ့များနှင့်အတူဖြန်း။ အိပ်ရာပြန့်ပွား၏အပေါ်ဆုံးမှာ >> ထိုအခါ 3rd level သည်မှိုအပေါ်ကိုထပ်စိုက်ချည်သားအပေါငျးအစိတ်အပိုင်းများမှပေါ့ပေါ့တန်တန်အနည်းငယ်ကောက်ရိုးပုဂရုတစိုက်ယူပါနှင့်အတူ box ကိုလေပေါ်မှာပ။ >> တူညီထုံးစံအဖြစ် 10 စင်တီမီတာ လိုအပ်သောအလယ်၌အခြားအပြီးတဦးတည်းကို set up တစ်အိပ်ရာမှာနေပါ။ >> လိုအပ်သောအရေအတွက်ကိုပြီးနောက် polythene စက္ကူသို့မဟုတ်အထည်အဖုံးတွေနဲ့အလှဆင် bedagulo ။

မှိုစောင့်ရှောက်မှု

အပူချိန်စိုက်ပျိုး 35 -45 အရစ်ကျဝယ်ယူ့လိုအပ်ချက်နှင့်မှိုပေါင်း 30 ကို C အရစ်ကျဝယ်ယူ -35 တို့အကြားဖြစ်သင့်အပူချိန်သည်အထိကြီးထွားသည်မျိုးစေ့ကြဲပြီးနောက် >> မှိုအိပ်ရာ။ >> polythene ဖုံးနေဖြင့်ဖွင့်လှစ်အပူတိုးမြှင့်ခြင်းနှင့်အပူလျှော့ချရန်။ ဒါကြောင့်အပူထိန်းချုပ်ခွအေနမြေားဖွစျနိုငျပါတယျ။ ကျခြင်းမှသူတို့ကိုကာကွယ်စောင့်ရှောက်ဖို့ >> မှို bedake အင်းဆက်ပိုးမွှားများနှင့်တိရိစ္ဆာန်များ။ >> မှိုအိပ်ရာလူအပေါင်းတို့သည်အချိန်စိုစွတ်သောဖြစ်သင့်သည်။ ခြောက်သွေ့တဲ့ပြီးတာနဲ့ပေါ့ပေါ့အိပ်ရာ၏မျက်နှာပြင်တစ်ခါတစ်ရံတွင်အစိုဓာတ်ကိုထိန်းချုပ်ဖို့ဖြစ်တယ်ဖြန်း။

မှိုစုစည်းမှု

>> မှိုအိပ်ရာ pin ကိုဦးခေါင်းပုံစံသည်မျိုးစေ့ကြဲ၏ 10-15 ရက်အတွင်း